Etappe 19, Meer v Ohrid, de Albanese (binnen)kant

Etappe 19, Meer van Ohrid, de Albanese (binnen)kant…..

Camping, café-restaurant Peshku blijkt ‘place to be’ voor de plaatselijke schooljeugd. In de ‘tussen uren’ komen ze van de weg boven via een paadje over de spoorrails naar beneden. In de muur van de camping is een deur een stenen trap die toegang biedt van en naar de camping annex café-restaurant en het grote terras aan het meer. Ook is er een dakterras, het geheel ziet er goed verzorgd en mooi aangelegd uit en de parasols geven het een vrolijke uitstraling.
In het kader van alle beetjes helpen, de scholieren, tieners (12 - 16) geven niet veel uit maar zorgen wel voor reuring. Eigenaar Simon zet de disco aan die wisselend de bekende melodieloze stampritmes dreunt dan weer de wat klaaglijke zeer oosterse muziek ten gehore brengt. Alleen de meisjes dansen, de jongens niet en het zijn ook de meisjes die de microfoon grijpen en met de karaoke meezingen. Als ik de groep in het Engels begroet zijn het de meisjes wederom die antwoorden. Eentje in het bijzonder toont de meeste durf en initiatief om een gesprek aan te gaan. De rest giechelt op de achtergrond; hoezo emancipatie?
Onder het gedreun van de monotone beat check ik de e-mail onder het genot van een prima machiatto; twee vliegen in één klap.
De faciliteiten op de camping zijn eenvoudig, links/V/ en rechts/V elk een hurk wc met wasbak, een douche en aparte wasbak voor de afwas. Tijdens ons verblijf wordt bij m/v een zittoilet en een wastafel aangebracht, worden de luchtgaten met glas gedicht, worden bordjes m/v en toalett aangebracht en wordt de buitenmuur geschilderd. Het knapt onder onze ogen op.
De meervoud vorm slaat op de inmiddels andere gasten die deze camping hebben gevonden.
Wonderlijk dat als er eenmaal een schaap (caravan) over de dam is dan volgen er meer …
Een jong Pools stel met dochtertje kampeert nog echt in zo’n schuin tentje. Geen pretje want het regent niet maar het giet. Sinds mijn komst, geen oorzakelijk verband, regent het veelvuldig en is er veel wind en dat maakt het een beetje guur.
Heerlijk is het dan om een huisje om je heen te hebben. Voor de dagelijkse fourage loop ik het pad naar boven naar de weg op en dan is een driehonderd meter tot Hudenisht, zo heet het dorpje. Een minimarktje verschaft de noodzakelijke dingen, voor de broodjes moet ik in de snackbar er naast zijn. Een wonderlijk tentje waar vrouw en man lekkere belegde broodjes leveren; alles vers. Het duurt even voordat ik hen duidelijk heb kunnen maken dat ik alleen broodjes wil voor mijn ontbijt. Maar ja, die gebruiken zij voor de hamburgers e.d.
Gaande de week valt alles op zijn plaats en wordt ik op mijn wenken bediend. De snackbar is zeer strategisch gelegen zo pal naast de school, hier wordt aan boulimie gewerkt!
Ik besluit om ook maar eens zo’n complete hap te proberen bestaande uit: flink rond broodje dat kort wordt gegrild daarna besmeerd met feta dan een plak boterhammenworst, een plak kaas, wat tomaat en komkommer en dan frietjes waar bovenop naar gelang fritessaus, ketchup en mosterd al naar gelang smaak. De frietsaus met mate volstaat voor mij. En dit alles voor 70 cent! Buiten op een stoepje verorber ik deze home-made Mac Hudenisht, verdomd lekker.
Met de VW-bus ga ik naar Pogradec een flinke stad met een drukke hoofdstraat waar een keur aan winkeltjes is. Het aanbod van groente en fruit, en vlees en vis is groot en spotgoedkoop.
De stad is een mengeling van oud en nieuw, de Hoxha kazernes en de spiegelkantoren en appartementflats. De boulevard mag er wezen, uitgestrekt en netjes. Hier zie je ‘de vooruitgang’, moderne hotels, mooie strandpaviljoens en mondaine boetiekjes.
Geld pinnen is geen probleem er zijn talloze ATM automaten.
De directe omgeving sla ik gade vanaf de spoorlijn die het wandelpad is, van biels to biels, als ik Kwazi uitlaat. Hij kan lekker loslopen en jaagt de localo’s de stuipen op het lijf als hij blaffend op hen afrent. Een hinderlijke eigenschap die moeilijk onder controle te brengen is.
Menigmaal wordt hij met een steen bedreigd maar als ik roep ‘It’s okay’ loopt het met een sisser af.
Het is bijzonder grappig dat ik de hond uitlaat en het keuterboertje zijn enige koe. Of, Moeder’s die mijmerend over het Meer staart en haar ezel en koe laat grazen in de berm. Een stilleven in leven; daar wordt je heel rustig van. De velden tussen de spoorbaan en het Meer zijn zeer vruchtbaar en worden à la main, meestentijds door vrouwen, bewerkt.
Het gras wordt met de zeis gekortwiekt en het hooi met de riek bijeengeharkt en met de hooivork op de ezelwagen geladen. Er komt geen machine aan te pas. Alles ook hier geheel in Ot en Sien stijl naar de schoolplaten van Jetses.
Een openluchtmuseum maar dan gewoon werkelijk in bedrijf, entreegelden worden niet geheven.

Weer samen….
Het is vrijdag 25 mei, Ageeth komt terug. Hoogste tijd zo na drie weken in m’n uppie. Prima aan de ene kant, maar het is nu wel genoeg geweest. Ik heb alles aan kant om haar te gaan afhalen van het vliegveld van Ohrid. Net als ik op het punt sta te vertrekken sms’t ze dat er vertraging is. Het vliegtuig van Corendon (Turkse pricefighter) heeft panne en moet worden gerepareerd. De aankomsttijd wordt verschoven van 13.00 naar 15.00 uur.
Rond een uur of twee ga ik op pad. De grens is hier nog een echte grens, dus controle aan Albanese kant en controle aan Macedonische kant. Zorgvuldige pas- en autopapieren check.
Aan beide zijden uiterst vriendelijke grensbeambten, zonder gedoe kan ik verder.
Ter verkenning rij ik eerst even naar het vliegveld even de situatie ter plekke goed bekijken. Nou het is allemaal heel overzichtelijk met die ene start- en landingsbaan. Zo ook de aankomst- en vertrekhal. Een groet groep landgenoten, je herkent ze uit duizenden, wacht al geruime tijd op het vliegtuig dat mijn Ageeth moet brengen; vol heen en vol terug.
Op het vliegveld hoor ik dat de vertraging langer gaat duren, Ageeth meld dat het vertrek weer een paar uur is uitgesteld. Er moet een vliegtuig van Transavia worden gecharterd.
Vermoedelijke vertrektijd 17.30 uur! In de tussentijd ga ik Ohrid verkennen, tijd zat.
Samen met Kwazi wandel ik langs de boulevard, veel bekijks man met hond, door de winkelpromenade waar ik in een bloemenwinkel een roos koop. De Nederlandse rozen zijn in diverse kleuren ruim voorhanden, maar ik kies voor de rode Macedonische roos. Hier krijg je waar voor je geld want aan één steel zitten maar liefst vier rozen. Vervolgens wandel ik naar en door het oude stadsdeel en plof vervolgens neer op een terras aan het Meer.
Ohrid is inderdaad een mooi historisch stadje met de Burcht dominant op de heuveltop.

Toen ik vertrok was het benauwd warm dus shirt met korte mouwen was voldoende. Eenmaal op het terras, twee uur later, was het fris geworden en begon het te regenen., da’s minder.
De oefening tijd doden is begonnen. Enige aansprak had ik met een Macedonische tandarts uit Skopje die voor een vakgenoten congres naar Ohrid was gekomen. Een plaats waar hij een appartement heeft en dus geregeld komt. Hij zegt dat het weer wel weer opknapt.
Rond half acht stap ik op en in miezelregen terug naar de bus. Het wachten op het vliegveld valt mee. Rond half negen land eerst het Arke toestel en vlak daarna het Transavia toestel met mijn geliefde. Het duurt nog een half uur voor Ageeth verschijnt en Kwazi als een dolle rondjes draait en Ageeth bespringt, hoezo uitgelaten. Heerlijk om mijn lief weer in mijn armen te sluiten, ze ziet er goed uit, ondanks het wachten op Schiphol van 9.30 tot 17.30 uur!
Inmiddels is het donker geworden niet leuk om dan terug te rijden met al die gaten in de weg.
Maar geen gezeik we gaan. Na ruim een uur zijn we op Peshku, het is kwart over tien en we hebben allebei nog niets gegeten. Aan de nachtwaker vraag ik of het restaurant nog open is en zowaar het is open. Een kwartier later worden we hartelijk begroet door Simon en zijn vrouw die vervolgens de keuken induikt een complete vismaaltijd voor ons bereidt. Eind goed, al goed. Zo Ageeth is weer ‘thuis’!

Raindrops keep falling….
Een aantal dagen blijven we op en rond de camping en Eriba lezen en luieren. Het weer is ook niet erg uitnodigend om er op uit te gaan, regen en nog eens regen. Alle tijd om op ons gemak naar Pogradec te gaan om boodschappen te doen. Een poelier kunnen we niet vinden, ja kippen aan het spit, maar een vers kippetje om zelf te braden is niet te vinden. Dan maar diepvries. Gek toch dat een poelier hier niet zomaar ‘in het zicht’ is.
Dankzij Gerard, een Brabander, die samen met zijn vrouw in hun camper menig land in Europa en daarbuiten hebben bezocht is er een oplossing voor het wegvallen van het tv-beeld als het regent. Gewoon een plastic fles aan boven en onderkant opensnijden en over de ontvangst-unit van de schotelschuiven en verdomd het werkt.

Farma Sotire revisted….
Ik neem Ageeth en Kwazi uiteraard, mee Albanië in naar Farma Sotire. Het hotel/de camping halverwege de binnenlandse route naar de kust.
Het rijden gaat nu heel wat vlotter want we zijn alleen met de bus. We hebben geluk want juist vandaag klaart het weer flink op. Eerst doen we nog wat boodschappen in Pogradec want daar komen we toch doorheen.
Het is ook leuk om een deel van de route andersom te rijden, dat geeft toch een ander perspectief. Vanuit Pogradec is het gelijk flink klimmen om de eerste bergen rij te nemen.
Hoewel ik deze weg pas een keer heb gereden komen mij veel dingen bekend voor.
Redelijk snel komen we bij Korça, de laatste grote stad voordat we ‘de rimboe’ induiken.
Ageeth vindt het landschap ook prachtig en verzoent zich met de kronkelige weg die we moeten gaan en raakt ook gewend aan de vele gaten in de weg. Ook nu op deze doordeweekse dag is er niet veel verkeer. Dus voldoende tijd om af en toe te stoppen om te kijken en een fotootje te schieten.
Ook al rijden we nu alleen met de bus de route is toch zodanig dat het drie uur duurt voordat we aankomen bij de oase.
De jonge vent herkent mij direct en vooral Kwazi, leuk weerzien. Jammer genoeg zijn de eigenaren er nu niet. We krijgen de sleutel van onze bungalow en gaan een stuk wandelen met Kwazi een eind het bergpad op. Van bovenaf gezien is het ook een heel fraai gezicht.
Eenmaal terug tijd om in het zonnetje op het terras te genieten van biertje/wijntje en helemaal rustig te worden van het geluid van het snelstromende water en de naar hartenlust kwinkelerende vogels. Af en toe passeert een auto maar voor de rest, op eerder genoemde geluiden na, is het stil.
We genieten van de heerlijke forel die zo van de graad valt. Ook de salade vooraf simpel in eenvoud heerlijk van smaak; alles vers.
‘s-Avonds koelt het flink af, zodanig dat de extra deken in de kast aan het aanwezige dek wordt toegevoegd. Een laatste blik op de oneindige sterrenhemel en dan vallen we als een blok in slaap. Ook Kwazi is geheel vertrokken.
Na een heerlijke letterlijke nacht’rust’ staan we verfrist en verkwikt op. Ik ga Kwazi lopen en steek balancerend op een boomstammetje het beekje over en loop een eind het karrenspoor op. Na een uurtje zijn we terug en gaan buiten op het terras ontbijten. Lekker die spiegeleitjes en marmelade, net als de eerste keer.
We rekenen af een voor nog geen 39 euro hebben we gegeten, overnacht, ontbeten en drankjes gedronken; waar hebben we het over? Top!
De terugweg gaat ook voorspoedig en Ageeth is blij dat ze Albanië ‘van binnen’ heeft gezien; smaakt naar meer! Het is daarom waarschijnlijk dat we via Noord-Albanië naar de kust van Montenegro gaan rijden en toch langs de Nederlandse familie gaan die een camping annex B&B runnen in de buurt van Skhoder.
Dit was een uitstapje om nooit te vergeten.


Camping verkennen….
In voorbereiding op de gang naar de overkant van het Meer gaan we woensdagochtend 30 mei via Pogradec langs het Meer naar de grens bij het Albanese plaatsje Tushemisht. Wederom controle van alle papieren maar vrij snel door naar de Macedonische grens. Daar eveneens controle en even de achterklep open. Terwijl we wachten is een grenswacht aan het spelen met zijn labrador snuffelhond. En dan ineens ziet hij de kop van Kwazi bij ons in de cabine. Gelijk komt hij kijken en informeren naar die mooie bruine hond. Kwazi munt uit in charmant gedrag en de man vindt hem geweldig; een echte hondenman.
Alles is in orde en we kunnen door. De eerste de beste camping is Lubanishte, de weg er naar toe is goed maar de camping ziet er niet uit; een verlopen zooitje.
Ik zie een man en loop naar hem toe en vraag:’Camping open…’? Kort antwoord:’No..’!
‘When open..’? Antwoord:’July….’! Nou dat wordt hem niet dus.

Sveti Naum….
Op weg naar Ohrid nemen we de afslag naar het Klooster van Sint Naum een van de meest bezochte plaatsen in Macedonië. Het klooster is gesticht door de heilige Naum in 905.
De huidige Kerk van de Aartsengelen dateert uit de 16e eeuw.
Niet dat alles in goed staat is gebleven, integendeel zoals veelal het geval vielen kerken en kloosters en andere religieuze plaatsen ten prooi aan verwoesting door heersers die een ander geloof aanhingen.
In 1955 werden overblijfselen van het klooster gevonden bij opgravingen. De kerk bevatte de tombe en relieken van de heilige Naum. Deze zijn geïncorporeerd in de vloer van de huidige kerk. De fresco’s die het levensverhaal ‘verbeelden’ zijn aangebracht aan het begin van de 19e eeuw. De Constance, het houtsnijwerk, dateert van 1711.
Op zeer fraaie wijze zijn kerk en klooster gerestaureerd en men waant zich werkelijk in de tijd van Naum.

Terug in de tijd…
Ohrid en Sveti Naum danken hun bekendheid aan Clemens en Naum, beide leerlingen van de missionarissen Cyrillus (de taal) en Methodius (planmatig).
Op verzoek van de Bulgaarse Tsaar Boris I kwam Clemens naar Ohrid om geestelijken te onderwijzen in het Oudkerkslavisch in plaats van het Grieks, dat altijd de taal van de orthodoxe liturgie is geweest. Boris wilde de Byzantijnse invloed in de regio terugdringen en richtte de literaire school op, die wel de eerste universiteit in Europa wordt genoemd.
Cyrillus en Methodius hadden een alfabet voor het Slavisch ontworpen: het glagolitische, later verdrongen door het cyrillische.

Sint Naum….(830 - 910)
Sint Naum, ook bekend als Naum van Ohrid en Naum van Preslav, was een middeleeuwse Bulgaarse geleerde en missionaris onder de Slaven.
Hij is een uit de groep Cyrillus, Methodius en Clemens van in Rome opgeleide priesters die 22 jaar hebben gewerkt aan het vertalen van de Bijbel in het Oudkerkslavisch. Behalve het christelijke evangelie schreven de missionarissen ook het eerste Slavische Burgerlijk Wetboek! ( In de Naum der Wet). Geen domme jongens dus.
Naum kreeg vooral bekendheid in het verspreiden van ‘het Woord’ in Groot-Moravië en Pannonia in het Slavisch, de taal van de gewone mensen. Hij oogstte hiermee veel succes.
Rome, Paus Augustinus I, gaf zijn ‘zegen’ aan deze verkondiging in het Slavisch.

Logisch want de toename van het aantal geloofsgenoten in de Balkan betekende meer invloed en meer macht.
Dit zeer tegen de zin van de Duitse geestelijken die deze vertaling ‘onwaardig’ vonden voor de leer. Mede door hun invloed werden Naum en de zijnen gevangen genomen.
Volgens de legende verrichtte Naum een van zijn wonderen door de deuren van hun cel te openen en zij konden vluchten. Ver weg van de hen vijandig gezinde Duitse geestelijken.
Hun toevluchtsoord werd Ohrid en later 905 stichtte Naum het dertig kilometer zuidelijk gelegen Sveti Naum.
Behalve de faam van Alexander de Grote blijkt Macedonië ook van groot belang te zijn geweest in de ontwikkeling van taal, onderwijs -geestelijk en literair- en rechten.

Galeo….
In het dorpje Pestani, zo’n tien kilometer verder stoppen we bij restaurant Galeo.
De eigenaar/kok is Georgi een studievriend van Goce, de zakelijk partner van Ageeth bij Nedklok. We brengen hem de groeten over van zijn vriend en worden zeer gastvrij onthaald.
Met Georgi bespreken we het probleem om een camping te vinden. Direct gaat hij telefoneren maar uiteindelijk ook zonder resultaat. Dan biedt hij aan om de caravan, als het lukt via de oprit, bij hem achter het restaurant neer te zetten. Naast zijn eigen woonetage heeft hij nog twee woonlagen die hij als appartementen verhuurd. We kijken of het kan en op het eerste oog moet het lukken. Nou dat is prachtig, we hebben een plek voorzien van alle gemakken en op steenworp van het Meer. We spreken af dat we vrijdag in de loop van de dag zullen komen.
De Raki (55%) die ons gelijk werd voorgezet is op wat nippen na, lekker, onaangeroerd gebleven.
Blij dat we nu een plek gevonden hebben rijden we terug naar Albanië naar onze camping Peshku.
Tijd om ons voor te bereiden op ‘de overkant’; tijd voor Ohrid en Macedonië
Voor Ageeth een ‘come-back’en voor mij ‘onbekend’.