Rome 3,4,5,6,7

Rome 3:
Zo, we kunnen weer.
De griep heeft eerst mij en daarna Ageeth te pakken gekregen en sinds 27 december jl. zijn aan Eriba gekluisterd geweest. Niet in staat om Rome verder te ontdekken.
Maar goed, zo erg is dat nou ook weer niet. Immers we hebben ‘alle’ tijd en ziek is ziek.
Maar vandaag voelt Ageeth zich goed genoeg om een ‘kleine ronde’ te doen.
De keuze is: Piazza del Popolo, Trinita dei Monti, Fontana di Trevi, Quirinale, Piazza Republica.
Maar eerst met Kwazi een flinke wandeling. Eindelijk in het versteende gebied rond de camping een poort ontdekt die toegang biedt tot een enorm groot glooiend grasland. Aangezien alles in Italië omheind is kan hondlief vrijuit.
Hij laat zich niet onbetuigd en ‘rent zich rot’, en vindt dan ook nog een flink bot dus dat zit helemaal snor. Moeiteloos kunnen we hem, zonder gepiep, gejank of geblaf in Eriba laten.

Flaminio:
Eerst even voor de voettocht wordt aanvaard een caffe Latte. We moeten even zoeken maar in een zijstraat lopen we zo tegen een klein vader/zoon etablissement. Hoewel ze plastic bekertjes hebben en geen kopjes blijkt de caffe latte perfect, zodanig dat we een tweede ronde doen inclusief een stuk vanille/chocolade en vanille/citroencake. Erg lekker. Voor dit alles moet ik maar liefst 5 euro betalen! Dat doen we nog eens.

Piazza del Popolo….Plein van het Volk:
Door een, op zich al indrukwekkende, toegangspoort betreden we het Plein (ontwerp Valadier) uit begin 19e eeuw. Een rond plein van forse afmetingen, een staaltje van symmetrische perfectie. In het midden torent de 36.5 meter hoge Obelisco Flaminio en op de achtergrond twee Kapellen. Santa Maria Del Popolo (11e eeuw) rechts en Capella Chigi links; een tweeling.
Uiteraard de Santa Maria in en zoals eerdere ervaringen is ook deze kerk een ontzagwekkende mengeling van marmer, fresco’s beeldhouwwerken en -tjes; versteende devotie. Je moet er van houden.
Voor ons is het allemaal te bont, te veel, te overdadig. Pracht en praal gaan aan de haal!
De Via del Corso is een PC van Rome, verkeersvrije winkelstaart van allure, een stuk door om dan linksaf te slaan voor de Trinita dei Monti. We missen daardoor het museum van Goethe die op nr. 20 heeft gewoond.

Trinita dei Monti.. ..ofwel De Spaande Trappe:
Aan het Piazza Spagna valt ons oog direct op de mooie trappartij die naar de kerk Trinita dei Monti(1495).
Deze trappen zijn ter gelegenheid van Het Jubileum (?) van 1725 tot stand gekomen. En hoewel het om de kerk zou moeten gaan zijn de ‘Spaanse’ trappen ernaar toe wat dat ‘de toerist’ trekt. Met de Fontana della Barcaccia, (fontein met het bootje) aan de voet van de trappen is het een mooi plaatje.
Verder dan de eerste tranche waar de kerststal (kitscherig) is opgesteld hebben we het niet gered. Lopen gaat goed, trappen klimmen wil nog niet. Door naar de Fontana di Trevi.

Fontana di Trevi:
Dit is één van Rome’s beroemde plekken, daar moet je geweest zijn! En inderdaad ook dit is tafereel dat gezien mag, nee, moet worden. Het is een bijzondere fontein in haar vorm, ze vormt de voorgevel van een groot paleis. Agrippa bracht in de eerste eeuw voor Chr. het Maagdelijk water via een aquaduct naar Rome bracht.
Toen de soldaten van Agrippa buiten de stad, in de nabijheid van Via Collatina, naar water zochten ontmoetten zij een meisje die hen de bron met het aller zuiverste ‘Maagdelijke’ water aanwees. Althans zo is de legende. Uiteraard hebben ook wij een muntje in de fontein geworpen, dan weet je zeker dat je nog weerkeert naar Rome, naar Trevi.

Het Quirinaal:
Dit enorme paleis ligt vlakbij Trevi. Het was tot 1870, nadat Rome tot hoofdstad van de Republiek was uitgeroepen, de residentie van de pausen.
Vanaf 1946 zetelt de President van Italiaanse Republiek er. Het is een immens gebouw met de toegangspoort aan een groot plein met indrukwekkende fontein en Obelisk met uit de kluiten gewassen standbeelden van Castor en Pollux. Aan de rechterkant aan de Via del Quirinale staat het Pallazzo della Consulta.
Terwijl we onze sandwich nuttigen op een bankje op het plein zijn we getuige van de wisseling van de wacht. Keurig, netjes maar niet erg imponerend. Het haalt niet bij The Changing of the Quards bij Buckingham Palace..
President Napolitano is er niet getuige de ontbrekende vlag. Naar binnen kunnen we niet want tussen één en half vier pauzeert men! Dan niet.

Piazza della Repubblica:
Dit exedra, is de half cirkelvormige vergaderplaats die bij de toenmalige Thermen van Diocletianus behoorde. Op het plein de fontein met vier glimlachende waternimfen.
De originele structuur van de thermen is in ook in de kerk van Santa Maria Degli Angeli E Dei Martiri aanwezig. Op geniale wijze heeft Michelangelo, ja die, deze kerk binnen het Romeinse badencomplex geïntegreerd. Met dit beeld sloten we de dag af.

Rome 4:
Lekker vlot op weg vanmorgen, hup met bus en metro naar halte Flaminio waar we speciaal voor de koffie zijn uitgestapt.
Het maakt niet veel uit want voor het bezoeken van jong/oud Rome moeten we een behoorlijk stuk wandelen want dichterbij komt de metro niet.
We steken weer het Pizza di Popolo over en nemen de straat rechts, de Via di Ripetta. die ons in een rechte lijn naar het Pantheon en de Piazza Navona voert.
De Via Ripetta blijkt een straat vol leuke winkeltjes van peperdure modezaakjes tot simpele meubelstofeerder. Uitnodigend zijn de enorme poorten die toegang bieden tot forse binnenplaatsen van privédomeinen en kantoorcomplexen. Ik kan het niet laten steeds even naar binnen te lopen om te kijken. Ook dit is Rome.
De route leidt langs het Mausoleo di Augusto en de Ara Pacis Augustae het beroemde monument van keizer Augustus (9 voor Chr.) ter viering van de teruggekeerde vrede in het Romeinse Rijk . Sinds 2006 is het monument ondergebracht in het monumentale museumcomplex dat is ontworpen door de Amerikaanse architect Richard Meier (Stadhuis Den Haag). Het moet gezegd het is een fraai complex.
Min of meer verscholen zien we in de Via dei Portoghesi de prachtige voorgevel van de gelijknamige kerk. Ook hier weer even naar binnen en ja, wederom een adembenemend
interieur. Hier worden orgelconcerten gehouden.

Het Pantheon:
Dit is het enige klassieke monument (Agrippa in 27 voor Chr.) dat intact is gebleven.
Op de fundamenten van de door brand (80 na Chr.) verwoestte Tempel werd door Keizer Hadrianus de Tempel weer opgebouwd met de huidige ronde planimetrie.

(Keizer Hadrianus bekend van de gelijknamige Muur die loopt van de west- naar de oostkust en de grens vormt tussen Engeland en Schotland. (‘Hadrians Wall’ werd gebouwd tegen de invallen van de Schotten). Een wandeltocht die ik nog ergens op mijn wenslijstje heb staan.
Het Pantheon is werkelijk een imposant bouwwerk met de ingang van 16 enorme granieten zuilen en de twee gigantische koperen deuren.
Het interieur met een diameter en hoogte van 43,40 meter is immens. Ook qua aankleding is niet op een meterje meer of minder marmer gekeken.
Door het ‘open oog’ in de koepel (8.92 m.) komen lucht en licht naar binnen en kunnen de gebeden vrij opstijgen. De sfeer is navenant, heel bijzonder.

Piazza Navona:
Het voor Ageeth weerzien van dit beroemde plein waar zij nabij in een pension verbleef met haar klas 1978! is teleurstellend. Het zicht wordt ontsierd door de kerstkermis en -markt.
Natuurlijk de prachtige barokke kerk van Santa Agnese In Angone daar kun je niet langs heenkijken. Maar van de drie fonteinen kunnen we alleen de zuidelijk Fontano del Moro met standbeeld van Ethiopiër zien. De noordelijke Fontana dei Calderari (Ketellappers) en de beroemde middelste Fontana dei Fiumi (Rivierenfontein) van Bernini zijn niet te zien.
Dat was dus Piazza Navona.

Campo ‘dei Fiori’:
Het plein met een standbeeld van de ketterse filosoof Giordano Bruno, een werk van Ferrari, die in 1600 werd verbrand, is nu een levendig ‘markt’plein voor groenten- en fruit.
Eertijds in de middeleeuwen was het plein van de openbare terechtstellingen
Aan dit plein rusten we even uit. Ageeth is doodop, gevaarlijke plek daarvoor hier!
Ze is nog niet ‘de oude’, die griep hakt er flink in. Tijd om te stoppen, terug naar Eriba.

Time out 2:
Het is donderdag 5/1. Ageeth voelt zich te slap voor Rome 5. We blijven in en rond Eriba.
Boodschappen doen want morgen is het Driekoningen en dat is een officiële feestdag.
En dus zijn de winkels dicht. Kwazi vindt het allang best want dat betekent lekker lang uit met ‘de baas’. Ageeth maakt gebruik van de rustdag en neemt dat letterlijk, slapen, slapen.
Vandaag, vrijdag 6/1, hebben we rustdag twee. Het is immers een soort zondag. Alles is dicht.
Tijd voor huishoudelijk zaken zoals de was. De stevige wind garandeert een snelle droogtijd.
Hoewel de dag grauw en guur begint blijkt de harde wind voor de nodige opruiming te zorgen. En terwijl ik dit nu type is de zon doorgebroken en worden de wolken verdreven.
De zon is lekker sterk en zorgt er voor dat de temperatuur snel oploopt.
Morgen op naar Het Vaticaan….

Rome 5: Het Vaticaan
Het weer is goed, zonnig maar fris. Vandaag op bezoek bij de Paus.
Het shuttlebusje van de camping brengt ons naar het bus/metrostation Cipro, tevens Metrohalte Musei Vaticani.
Het is tien minuten lopen naar de ingang van het Vaticaanmuseum.
We worden aangesproken door Iwan een jonge man uit India! Hij biedt ons een gidstour aan voor de studentenprijs van 40 euro p/p. Dit scheelt ons twee uur wachten in de rij waar we voor 20 euro een toegangskaart kunnen kopen en dan op eigen gelegenheid door het Vaticaan Rijk mogen ploegen. Want ploegen wordt het, het ziet zwart van de bezoekers.
We kiezen eieren voor ons geld en gaan op Iwan’s aanbod in, wij zijn de eersten.
Om half elf moeten we ons melden bij het gidskantoortje. Ruim de tijd op eerst nog even koffie te gaan drinken.
Bij terugkomst blijkt er een forse groep, circa 30, Spaans/Engelstaligen ter plekke verzameld. Met oordopje in gaan we onder leiding van de Romeinse gids Cisca, die, mede vanwege haar kleine postuur, is uitgerust met een uitschuifbaar stokje met lichtblauw shawltje, naar de ingang.
Ondanks gids en groep moeten ook wij aansluiten bij andere gidsgroepen en slalommen naar de ingang. Via grote draaideuren komen we in een grote betonnen hal waar we ons, na de veiligheidspoortjes, door de massa naar het blauwe shawltje worstelen. Hemeltje lief wat een drukte.
Via het krakende oordopje meldt Cisca hoe het verder zal gaan. Haar Engels is behoorlijk goed maar de tongval blijft onmiskenbaar Italiaans en met het krakende oordopje wordt het voor mij tijd voor ‘Beter Luisteren’!
Gedwee sluiten we ons aan bij de kudde bezoekers die, al dan niet in groepsverband, met ons het ‘Walhalla’ betreden. Bij het begin vertelt Cisca ons aan de hand van een standbeeld de wijze waarop de Romeinen gekleed gingen. Leuke ‘rokjes’, zouden daar de Schotse kilts van zijn afgeleid?
Een heel lange roltrap brengt ons op Vaticaan hoogte.
Als eerste betreden we het ‘Cortile della Pigna’ (Hof van de Pijnappel) met de grote nis van Belvedère die voor een deel aan het oog onttrokken wordt door een groot doek vanwege renovatiewerkzaamheden. In het midden een modern kunstwerk van Pomodori , Kogel in kogel (1990)…en door de kerk. Want hierna duikt onze groep met vele anderen het Vaticaan museum in.
Om wat daar binnen de eindeloze ruimtes allemaal te zien c/q te bewonderen is teveel om hier allemaal te gaan beschrijven. Het gaat daarbij niet alleen om de kunstschatten, wat is er toch een hoop gejat, maar ook om de ruimtes zelf. De schitterende plafond- en wandschilderingen, de mozaïeken en marmeren vloeren en de wandkleden.
Het geschuifel in colonne en het geluid van de overal klikkende I-phones of gewoon camera’s
nemen we voor lief; ik klik zelf ook volop mee!
En dan is het nog even flink doorlopen, ellebogen, om nog op tijd voor de lunchsluitingstijd ‘de must’ van het museum te zien; De Sixtijnse Kapel.
Nou, daar is niets aan overdreven of eigenlijk ‘alles’ aan overdreven. Je raakt er niet uitgekeken, je krijgt nekkramp van het staren naar het plafond waar Michelangelo flink zijn best heeft gedaan, zijn devotie ‘spat’ er van af.
We verdrinken bijna in de mensenmassa, één gil en een overgang van het hier nu- naar
hiernamaals lijkt verzekerd. Maar bewondering voor al dit schoons maakt dat iedereen buitengewoon beheerst is en blijft.
Op het ‘bordes’ van de Sint Pieter Basiliek nemen we afscheid van Cisca.
Heerlijk frisse buitenlucht en felle zonneschijn.

Sint Pieter…
Hemeltje lief wat een bouwwerk! Hoewel menigmaal het Urbi et Orbi op tv te hebben gezien met de impressies daarbij van de St. Pieter, onlangs nog, is het ‘life’ toch wel even anders. Vooral De Koepel waar Michelangelo, wat een mannetjesputter is dat, hoofdbrekens had: “Kan dit, is deze ‘overkoepeling’ bouwtechnisch uitvoerbaar en houdt het”?!
Tot de rand heeft hij het allemaal meegemaakt en gezien dat het goed was. Tijd voor hem om 89 jaar oud! ‘uit de tijd te gaan…: !
Tja, wat valt er te vertellen over ‘het binnenwerk’, behalve de enormiteit van de ruimte is
‘de aankleding’ van plafond via wand tot vloer en van kapelkoepel tot kapelkoepel en van beeld tot beeld onvoorstelbare KUNST; nietigmakend wat betreft het vermogen tot scheppen.
Via het ondergrondse gewelf, waar menige paus van ooit in gemarmerde rustpose is vereeuwigd, verlaten we min of meer schielijk dit Roomse ‘Rijk’!
Tijd voor ons broodje op schoot in de zon op het machtige Sint Pieterplein. Echt Nederlands, eigen broodje en flesje water.
Na zoveel ‘kunstschatten’ is enig calvinistisch ‘doe maar gewoon…’ wel op z’n plaats.
Maar, hoe je het ook bekijkt en wat je er ook van vindt, wij zijn blij dat we het ‘gezien’ en ‘beleeft’ hebben.

Rome 6: ‘Het Buiten’ Villa Adriana….
Na rustdag zondag zijn we op maandagochtend 09/01 met onze bus naar Tivoli gegaan; domein van ‘zingend water’. We gaan naar ‘het buiten’ van keizer Hadrianus.
Tivoli van oudsher voor de voorname Romeinen het uitverkoren buitenverblijf. Ze bouwden er somptueuze villa’s. Bovendien ook een sacrale omgeving met vele tempels waaronder die van Sibylle het vermaarde Orakel.
Hadrianus liet tussen 125 en 135 na Chr. het meest uitgestrekte en meest luxueuze van alle keizerlijke lustverblijven verrijzen.
Na de drukte zaterdag is het hier oorverdovend stil. We zijn zo ongeveer de enigen.
De enige auto op de grote parkeerplaats, maar natuurlijk wel betalen.
Een wandeling van een goede vijf minuten brengt ons bij het gebouwtje met de maquette.
Na al wat wij al hebben gezien aan Romeinse ‘kunst’bouwsels is dit Lustoord, dit ‘Buiten’ verbluffend. Villa is een woord dat te beperkt is voor wat we hier aantreffen, het lijkt meer een ommuurde stad. De toegangspoort is al indrukwekkend in de muur waaraan geen eind lijkt. Zo we zijn binnen, de tocht langs de ruines kan beginnen. En hoewel het ‘overblijfselen’ zijn is de grandeur in deze silhouetten, in de geschonden beelden en de hele plattegrond te zien en te voelen.
Onvoorstelbaar hoe dit alles van waarde weerloos bleek. Zo goed gebouwd, zo’n schat aan techniek en rijk aan voorzieningen op water, irrigatie, riolering en verwarmingsgebied.
En toch tot ruines verworden. In de eeuwen na het Romeinse Rijk, de middel(matige)eeuwen
was het ploeteren. Niets geleerd, noch gedaan met al dit nog tastbare ‘vermogen’. Nee, vooral vernietigt.
Na uren gedwaald te hebben over wat was en de fase van genoeg is genoeg te hebben bereikt zijn we met afgesleten voeten in onze bus gestapt. Kwazi gapend zo van ‘nu al terug’?
Op de weg terug toch nog maar even langs het in de buurt gelegen Villa d’Este.
De Aniene (Anio) stroomt er over een soort plateau dat vrij plotseling afbreekt waardoor de rivier verdeeld wordt in stromen en stroompjes, die soms in grotten verdwijnen om dan we verderop weer als watervallen te voorschijn te komen. Dit is het mooist om te zien bij
Villa d‘Este. In het park is een complex van waterwerken, fonteinen die als hoge pluimen opspuiten, watervallen die ruisend neerstorten in marmeren bekkens, schuimende stroompjes
die langs trappen omlaag schieten, lanen van fonteinen en trapsgewijs aangelegde vijvers.
Overal ruist het water, in honderden vormen en op honderden wijzen. Mooi stukje proza.
En dit hebben we gemist want op maandag is dit waterwalhalla gesloten.

Rome 7: Ostia Antica…Ageeth jarig
Vandaag naar Ostia, de Romeinse haven van Rome. Jazeker, Rome had een bloeiende haven aan de Tevere (Tiber).
Het blijkt een goede keuze om met dit bezoek ons, inmiddels 18 daags verblijf, af te ronden.
Bij het zoeken naar een mooi schaduwrijke parkeerplek komen we onbedoeld weer op de ringweg. Hierdoor krijgen we direct een goed beeld hoe uitgestrekt deze blootgelegde havenstad Ostia Antica is. Zo da’s goed voor onze ‘Nederland beweegt’ portie.
Deze vml. door koning Ancus Martius gestichte havenstad ligt op slechts 25 km. van Rome en is na Pompei, en Hercaleum de meest suggestieve van de ruïnes van een echte Romeinse stad.

De resten van Ostia Scavi dateren uit de 4e eeuw v. Chr., het was een belangrijke krijgs- en handelshaven.
In de keizertijd van (Ik)Claudius en Trajanus zijn de havenwerken sterk uitgebouwd. Op het toppunt van haar bloei telde ze 100.000 inwoners!
Daarna ging het onder Constantijn (voorvader van de later afgezette koning van Griekenland?) snel bergafwaarts.
In de 9e eeuw na Chr. bouwde Gregorius, meer landinwaarts, de kern van de nieuwe nederzetting, het Castello, op. Dit goed bewaarde kasteel staat aan het begin van de opgravingen.
Naast de, voor ons, inmiddels vertrouwde bouwsels zoals het Amfitheater, de Thermen, de mozaïeken vloeren, de wandschilderingen ed. is de ‘brandweerkazerne’ van twee verdiepingen opvallend. Want ondanks dat de infrastructuur m.b.t. verwarming knap was, waren er geregeld brandjes. Overal waren waterputten ‘bij de hand’ om opstekende brandjes in de kiem te smoren. De reglementering was strak voor het gebruik van vuur; de lessen uit het verleden waren geleerd.
Zeer bezienswaardig en ontwapenend is de collectieve Latrine, een flinke ruimte waar men op ‘z’n gemak’ de behoefte kon doen, lekker op een rij naast elkaar gezeten ‘de pot op’.
In hoeverre sprake was van gezamenlijk m/v gebruik is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat ‘openbaar’ de behoefte doen de normaalste zaak van de wereld was toen. Keuvelend ontlasten zonder kwade reuk.
Het museum biedt een keur aan marmeren figuren die beeldend zijn over hoe men er uit zag.
Dit betreft natuurlijk alleen de welgestelden.
Na enige uren wandelen door de overblijfselen hebben we meer dan een beeld van de stad, haar bewoners en het leven.
In Osteria Roma aan de Via Aurelia, niet ver van onze camping, saampjes lekker gegeten
en zo Ageeth’s verjaardag gevierd, een mooie dag en het verblijf Rome afgesloten.
Morgen op ons gemak het vervolg van onze reis voorbereiden.

Observaties:
Rome, de eeuwige stad, is verslindend, het is een groot Openluchtmuseum. Het staat vol monumenten, is bezaaid met pleinen en fonteinen en het barst van de kerken. De een nog pompeuzer dan de andere. Op een gegeven moment is het genoeg dan kunnen we het niet meer opnemen.
Daarbinnen krioelt luid toeterend het verkeer waarbij de moderne Vespa’s naar hartenlust rechts en links passeren.
De metro heeft een A en een B lijn, niet erg ingewikkeld. De stations zijn smerig en de metrotreinstellen volgekladderd; hier is Amsterdam schoon bij. De rammelende bussen naar de uithoeken van Rome rijden wel maar de frequentie is onduidelijk. Wachten blijkt een schone zaak.
Een grappig voorval deed zich in de metro op onze terugweg voor toen een non van het viertal bij het opstappen haar habijt niet los kon krijgen, die was in de naad van de zitting geraakt. Terwijl haar collega zusters haar toeriepen en zij met wanhopige blik haar ogen ten hemel heffend klonk het signaal en het pssst.. van de sluitende deuren natuurlijk net op het moment dat ze zich had losgewurmt. Uiteraard was de eerstvolgende de volgende halte een flink stuk verderop. Overigens valt het op dat veel nonnetjes van het Afrikaanse werelddeel afkomstig zijn.
Bedelen is ook een veel voorkomend verschijnsel, steevast bij de vele kerken, ook daarbinnen waar we werden toegesist door een jong meisje, moeder stond bij in/uitgang op ‘de wacht’. Hoewel we al vele bedelaars m/v zijn tegengekomen was het aangefloten worden door een klein meisje wel het toppunt van ongemak.
Ook in de metro trekken ze voorbij, alleen of met z’n tweeën, al dan niet muziekmakend.
Tot op heden hebben we geen contact met de Italianen.
Bij de receptie op de campings zijn ze welwillend als je vragen hebt maar tonen geen initiatieven om meer dan het noodzakelijke te melden. Je moet alles vragen.
In de wasruimtes zeggen ze boe noch bah, groeten is er niet bij.
Lawaai maken als de besten, vooral Pa brult naar hartenlust. Jong geleerd….
In de supermarkt is onverschilligheid troef bij zowel het schaars aanwezige personeel bij de Food/Non-Food alsook bij de caissières. Zoek het maar uit.
Wellicht heeft het met ‘de winter’ te maken, hoewel het weer bepaalt niet tegenwerkt.
En natuurlijk, gaat ook hier het bezuinigingsmes er flink in. Vooral de brandstofprijzen overtreffen die van Nederland, maar een kopje koffie voor een euro is normaal.
Maar het maakt ons de pis niet lauw, wij gaan gewoon door en verder…..